Τα παραδείγματα είναι πολλά τόσο αυτά που έχουμε δει τι τελευταίες δεκαετίες από τις οθόνες των τηλεοράσεων μας και από τα ρεπορτάζ από πολέμους όσο και μέσα από ταινίες ή ιστορικά βιβλία, κυρίως για τις καταστροφές που έκαναν στη διάρκεια του Β’ ΠΠ οι ναζί.
Έτσι και τώρα στον πόλεμο που διεξάγεται στην Ουκρανία μετά τη ρωσική εισβολή που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου 2022, η ανησυχία για την πολύτιμη ποτιστική κληρονομιά της Ουκρανίας είναι μεγάλη. Γιατί μπορεί η ανθρώπινη ζωή να είναι το υπέρτατο αγαθό όπως γράψαμε παραπάνω, αλλά και ο πολιτισμός αποτελεί το νήμα στον ρου της ιστορίας της ανθρωπιστικής, συναισθηματικής και υψηλής αισθητικής διάστασης του ανθρώπινου γένους. Και αναφερόμαστε σε μια χώρα, την Ουκρανία, που διαθέτει πάνω από 400 μουσεία διεθνούς εμβέλειας και 3000 πολιτιστικούς χώρους. Με τους ειδικούς και όχι μόνο να αναρωτιούνται τι μπορεί να σωθεί;
Θέση στο ζήτημα έχει φυσικά λάβει από τις 8 Μαρτίου ήδη η UNESCO, ο καθ’ ύλην αρμόδιος οργανισμός, που εξέπεμψε σήμα κινδύνου για τα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς της Ουκρανίας. Μιλώντας από το Παρίσι. ο Λαζάρε Ελουντού, Διευθυντής Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO δήλωσε ότι «Τα κέντρα των πόλεων έχουν υποστεί σοβαρές ζημιές, μερικά από τα οποία έχουν τοποθεσίες και μνημεία που χρονολογούνται από τον 11ο αιώνα» και πρόσθεσε ότι «σήμερα, τα μουσεία είναι κατεστραμμένα, μερικά με συλλογές μέσα. Υπάρχουν επίσης πολιτιστικοί χώροι που είναι κατεστραμμένοι. Είναι μια ολόκληρη πολιτιστική ζωή που κινδυνεύει να εξαφανιστεί».
{https://www.youtube.com/watch?v=ZuYJ8KeZy2g}
Σε συνεργασία με το UNITAR (Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Έρευνας των Ηνωμένων Εθνών), η UNESCO αναλύει δορυφορικές εικόνες τοποθεσιών προτεραιότητας, που βρίσκονται σε κίνδυνο ή έχουν ήδη επηρεαστεί, προκειμένου να εκτιμήσει τη ζημιά.Τα ακίνητα που είναι εγγεγραμμένα στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, όπως η τοποθεσία «Κίεβο: Καθεδρικός Ναός Αγίας Σοφίας και συναφή Μοναστικά Κτίρια, Λαύρα Κιέβου-Πετσέρσκ», θεωρούνται προτεραιότητες. Αυτή η διαδικασία φυσικής σήμανσης έχει ήδη ξεκινήσει αυτό το Σαββατοκύριακο στην τοποθεσία "Lviv - Ensemble of the ιστορικό κέντρο".
«Από σήμερα, περίπου δέκα τοποθεσίες προτεραιότητας καλύπτονται ήδη από αυτό το σύστημα παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένων των τοποθεσιών Παγκόσμιας Κληρονομιάς», ανακοίνωσε πριν από μερικές ημέρες ο κ. Lazare Eloundou Assomo. Ενώ η Audrey Azoulay, Γενική Διευθύντρια της UNESCO, από την αρχή της σύγκρουσης, δήλωσε ότι «πρέπει να διαφυλάξουμε την πολιτιστική κληρονομιά στην Ουκρανία, τόσο ως μαρτυρία του παρελθόντος όσο και ως σπόρος ειρήνης και συνοχής για το μέλλον. Ως εκ τούτου, η διεθνής κοινότητα πρέπει να το προστατεύσει και να το διατηρήσει».
Για την κάλυψη αυτών των αναγκών, η UNESCO εκτός από τη UNITAR έχει κινητοποιήσει διεθνείς εταίρους κατά τη διάρκεια μιας συντονιστικής συνάντησης αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, στην οποία συμμετέχουν το Διεθνές Κέντρο για τη Μελέτη της Διατήρησης και Αποκατάστασης Πολιτιστικής Περιουσίας (ICCROM), το Blue Shield International, το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων ( ICOM), το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS) και το ALIPH, μεταξύ άλλων εταίρων.
Όταν η πολιτιστική κληρονομιά κινδυνεύει», δήλωσε στη DW ο Ρόμαν Λουκσχάιτερ, Γενικός Γραμματέας της Γερμανικής Επιτροπής της UNESCO, «αφορά την πολιτιστική ταυτότητα μιας χώρας, αλλά και την κληρονομιά ολόκληρης της ανθρωπότητας». Και συνέχισε τονίζοντας ότι «η UNESCO ανησυχεί ιδιαίτερα για τα επτά μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς που βρίσκονται στην Ουκρανία. Για παράδειγμα, ο καθεδρικός ναός της Αγίας Σοφίας στο Κίεβο, το ιστορικό κέντρο της πόλης του Λβιβ ή η αρχαία πόλη της Χερσώνας και η Χώρα της, η οποία βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της χερσονήσου της Κριμαίας στη Μαύρη Θάλασσα».
Ο Λουκσχάιτερ σύμφωνα με όσα είπε στην DW θεωρεί ότι η ποικιλομορφία της ουκρανικής πολιτιστικής κληρονομιάς βρίσκεται σε κίνδυνο. «Μεταξύ άλλων, το Κίεβο έχει μια συλλογή εβραϊκών λαϊκών τραγουδιών από τις αρχές του 20ου αιώνα που είναι σημαντική παγκοσμίως». Υπενθύμισε δε ότι τα πολιτιστικά αγαθά προστατεύονται από το Διεθνές Δίκαιο και ότι Η Ρωσία είναι επίσης μέλος της Σύμβαση της Χάγης για την προστασία τους, ωστόσο, η UNESCO δεν είναι σε θέση να αποτρέψει την καταστροφή τους.
Τέλος, όσο πια αυτό είναι εφικτό, η UNESCO βρίσκεται σε συνεχή επαφή με όλα τα ενδιαφερόμενα ιδρύματα, καθώς και με επαγγελματίες του πολιτισμού στην Ουκρανία για να αξιολογήσει την κατάσταση και να ενισχύσει την προστασία των πολιτιστικών αγαθών.
Πηγές: UNESCO, DW