Το Πάσχα δεν είναι μόνο μια από τις μεγαλύτερες γιορτές του χριστιανισμού, αλλά έχει και τεράστια πολιτιστική σημασία για την Ελλάδα, με κάθε γωνιά της χώρας να έχει τα δικά του, ξεχωριστά ήθη και έθιμα.
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ακούσει για τους «μπότηδες» στην Κέρκυρα ή και τα «μπουλούκια» στην Καλαμάτα, ωστόσο υπάρχουν μερικά λιγότερο γνωστά πασχαλινά έθιμα, πολλά εκ των οποίων εντοπίζονται στις πανέμορφες Κυκλάδες.
Σαντορίνη – Τενεκεδάκια
Μια από τις πιο ιδιαίτερες πασχαλινές εμπειρίες σας περιμένουν στη Σαντορίνη, με το πρώτο πράγμα που ξεχωρίζει να είναι η περιφορά του Επιταφίου, η οποία σημαίνεται από μικρές φωτιές σε αυτοσχέδια λυχναράκια που καίνε παραφινέλαιο («τενεκεδάκια»).
Ήδη από το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής, τα παιδιά τοποθετούν σε δρόμους, ταράτσες, μπαλκόνια, ακόμα και στα τείχη του μεσαιωνικού κάστρου χιλιάδες λυχναράκια, τα οποία προσδίδουν μία μαγική ατμόσφαιρα σε ολόκληρο το νησί.
Δείτε το βίντεο:
{https://youtu.be/5LXcTRPBcJM}
Αλλά και το Μεγάλο Σάββατο, στις πλατείες των χωριών της Θήρας τοποθετείται ο «Λάζαρος», ένας μεγάλος ξύλινος σταυρός, τυλιγμένος με δεντρολίβανο και λουλούδια. Την Κυριακή της Λαμπρής, σε αρκετά χωριά γίνεται το λαϊκό δικαστήριο του «Οβραίου» (πάνινο ομοίωμα ανθρώπου που αναπαριστά τον Ιούδα) ο οποίος καταδικάζεται σε θάνατο και καίγεται.
Χίος – Ρουκετοπόλεμος
Ένα έθιμο με ρίζες από την κατοχή, ο δημοφιλής πλέον «ρουκετοπόλεμος», λαμβάνει χώρα στην κωμόπολη Βροντάδος της Χίο. Ουσιαστικά πρόκειται για μια παραλλαγή της ρίψης πυροτεχνημάτων που συνηθίζεται τα μεσάνυχτα, πριν την Κυριακή του Πάσχα.
Δύο αντίπαλες ενορίες πετούν χιλιάδες αυτοσχέδιες ρουκέτες, με στόχο η μία να χτυπήσει το καμπαναριό της εκκλησίας από την άλλη πλευρά. Οι ρουκέτες είναι ξύλινα ραβδιά γεμισμένα με μείγμα που περιλαμβάνει νίτρο, θειάφι και μπαρούτι.
Δείτε την φωτογραφία:
Εξαιτίας ατυχημάτων, τα τελευταία χρόνια έχουν ληφθεί μέτρα για την προστασία των παρευρισκομένων αλλά και των κτιρίων, έτσι ώστε να διασωθεί το έθιμο.
Πάρος – Τα πάθη του Ιησού
Στη Μάρπησσα της Πάρου η περιφορά του Επιταφίου πλαισιώνεται από τις «Αναπαραστάσεις» των Παθών του Χριστού.
Εκείνη τη μέρα, μικροί και μεγάλοι ντυμένοι Ρωμαίοι στρατιώτες ή μαθητές του Χριστού, αναπαριστούν με μοναδικό τρόπο σκηνές από την είσοδο στα Ιεροσόλυμα, το Μυστικό Δείπνο, την προσευχή στο Όρος των Ελαιών, το Μαρτύριο της Σταύρωσης και την Ανάσταση.
Δείτε το βίντεο:
{https://youtu.be/njtDf1b0vz4}
Σύρος – Το ορθόδοξο Πάσχα συναντά το καθολικό
Καθολικοί και Ορθόδοξοι γιορτάζουν μαζί το Πάσχα στη Σύρο, με την περιφορά του Επιταφίου μάλιστα να πραγματοποιείται την ίδια ημέρα και για τις δύο θρησκευτικές κοινότητες του νησιού.
Κατά την περιφορά των ορθόδοξων Επιταφίων, οι πιστοί ακολουθούν τη λιτανεία κρατώντας κοντάρια, πάνω στα οποία βρίσκονται κρεμασμένοι χιτώνες, σφουγγάρια και ζάρια, αποτίνοντας με αυτό τον τρόπο, φόρο τιμής στα πάθη του Ιησού. Οι Καθολικοί πραγματοποιούν την περιφορά του αγάλματος του Χριστού μετά την Αναστάσιμη Λειτουργία.
Δείτε το βίντεο:
{https://youtu.be/5W7UmFOe_ow}
Αμοργός, Μύκονος, Ίος – Λαζαράκια
Κουλουράκια σε ανθρωπόμορφα σχήματα πλάθονται σε αρκετά νησιά των Κυκλάδων, αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Πρόκειται για τα επονομαζόμενα «λαζαράκια» ή «κουκλάκια».
Δείτε την φωτογραφία:
Σημειώνουμε ότι στην Αμοργό, τη Μεγάλη Παρασκευή οι γυναίκες παραδοσιακά ραίνουν την πομπή της περιφοράς Επιταφίου με αρώματα.
Κύθνος, Ίος – Κούνιες
Στην Κύθνο και στην Ίο στήνεται μια κούνια στην πλατεία του χωριού ανήμερα της Λαμπρής, στην οποία νέοι και νέες κουνιούνται, φορώντας παραδοσιακές στολές. Σύμφωνα με την παράδοση, εκείνος ή εκείνη που θα κάποιον, δεσμεύεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων για γάμο.
Δείτε το βίντεο:
{https://youtu.be/Rhl2MJcTvTU}
Στην Κύθνο επίσης υπάρχει και το έθιμο του «συχώριου»: Κάθε χρόνο, το Μεγάλο Σάββατο, όσοι έχουν πεθαμένους συγγενείς φέρνουν στην εκκλησία ψητά, κρασί και ψωμί, τα οποία έχει «διαβάσει» ο παπάς και τα προσφέρουν στους υπόλοιπους.
Μήλος, Μύκονος, Σέριφος, Σίφνος – Κάψιμο Ιούδα
Την Κυριακή του Πάσχα, οι Μήλος, Μύκονος, Σέριφος και Σίφνος διατηρούν ακόμα και σήμερα το έθιμο του καψίματος του Ιούδα, το οποίο έχει τις ρίζες του στους πρωτοχριστιανικούς χρόνους.
Το κάψιμο του Ιούδα:
Η Μήλος, ωστόσο, είναι γνωστή για ένα ακόμα έθιμο, το οποίο λαμβάνει χώρα τη Μεγάλη Παρασκευή, στο χωριό Πλάκες, όπου και γίνεται η αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης του Χριστού.
Στο λιμάνι της Σίφνου ξεχωρίζει η περιφορά του Επιταφίου: Αφού ολοκληρωθεί η πομπή του στην ξηρά, μπαίνει σε ένα καΐκι και με τη συνοδεία άλλων πλεούμενων συνεχίζει την περιφορά δια θαλάσσης.
Δείτε την φωτογραφία: