Έχουν περάσει λίγα 24ωρα από το μαζικό μπλακ άουτ που βύθισε στο σκοτάδι εκατομμύρια κατοίκους σε Ισπανία και Πορτογαλία, όμως ακόμη και σήμερα, δεν έχει γίνει γνωστή η αιτία πρόκλησης αυτού του πρωτοφανούς γεγονότος. Οι διαχειρίστριες εταιρείες των δικτύων της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, ανακοίνωσαν πως αποκλείεται η πιθανότητα κυβερνοεπίθεσης, ενώ ο Ισπανός πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ, αρνήθηκε ότι η διακοπή ενέργειας προκλήθηκε από έλλειψη πυρηνικής ενέργειας. Ταυτόχρονα, φαίνεται ότι απομακρύνεται το σενάριο ενός σπάνιου ατμοσφαιρικού φαινομένου.
Όπως όλα δείχνουν, -με τα μέχρι στιγμής δεδομένα-, το επικρατέστερο σενάριο είναι ότι όλα προκλήθηκαν από την υπερσυσσώρευση πράσινης ενέργειας, σε συνδυασμό με τη χαμηλή ζήτηση. Όπως άλλωστε εξήγησε στο iEidiseis.gr ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης, ενεργειακός επιθεωρητής – Διπλ. Μηχανολόγος μηχανικός στο ΑΠΘ, στην Ισπανία, δεν υπάρχουν επαρκή αυτοματοποιημένα συστήματα αποκοπής της ενέργειας και αποθηκευτικοί χώροι. Εξόχως σημαντικό όμως είναι ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί ένα μαζικό μπλακ άουτ και στην Ελλάδα, καθώς οι συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας είναι πολύ χειρότερες.
«Ανισσοροπία μεταξύ παραγωγής και ζήτησης»
Σύμφωνα με όσα σχολίασε στο iEidiseis ο κ. Χριστοδουλίδης, «θεωρώ ότι υπήρξε αστοχία στον συγχρονισμό του ηλεκτρικού δικτύου της Ισπανίας και κατ’ επέκταση της Πορτογαλίας. Όταν αυτό συμβεί, μπορεί να προκαλέσει μαζικές διακοπές ρεύματος μέσα σε δευτερόλεπτα».
Όπως εξήγησε, «όταν υπάρξει επιτάχυνση ή επιβράδυνση του δικτύου, λόγω υπερφόρτωσης ή βλάβης, οι γειτονικές χώρες δεν μπορούν να ακολουθήσουν. Επομένως, το δίκτυο απομονώνεται, προκειμένου να αποφευχθούν οι καταστροφικές ζημιές και καταρρέει συνολικά».
Αυτή η αστάθεια του ηλεκτρικού δικτύου, που σύμφωνα με τον κ. Χριστοδουλίδη υπήρξε στην Ισπανία, «ήταν μια ανισσοροπία μεταξύ παραγωγής και ζήτησης. Δηλαδή, υπήρξε υπερπαραγωγή πράσινης ενέργειας, η οποία εγχέεται στο δίκτυο, ενώ η ζήτηση είναι χαμηλή και δεν μπορεί να καταναλωθεί».
«Η παραγωγή πράσινης ενέργειας είχε αγγίξει το 85%-86%»
Είναι ενδεικτικό, ότι όπως σχολίασε ο ίδιος, «την ώρα του μπλακ άουτ, η παραγωγή πράσινης ενέργειας στην Ισπανία, είχε αγγίξει το 85%-86%, ενώ ταυτόχρονα η ζήτηση ήταν πολύ χαμηλή. Αυτή είναι μια από τις πιο σοβαρές αιτίες για να προκληθεί μπλακ άουτ, ειδικά εφόσον δεν υπάρχουν αυτοματοποιημένα συστήματα, προκειμένου να υπάρξει αποκοπή της περίσσειας πράσινης ενέργειας. Αυτή η ανισορροπία, δημιουργεί τεράστια ηλεκτρική αστάθεια στο δίκτυο, με αποτέλεσμα να έχουμε το ανεπιθύμητο μπλακ άουτ».
Άλλωστε, όταν «καταρρεύσει μια γραμμή υπερυψηλής τάσης, στη συνέχεια υπάρχει αλυσιδωτή κατάρρευση και των γειτονικών δικτύων εξαιτίας υπερφόρτωσης».
«Δεν αποθηκεύεται το πλεόνασμα»
Μια λύση σύμφωνα με τον κ. Χριστοδουλίδη, θα μπορούσε να ήταν «η ύπαρξη αποθηκευτικών συστημάτων, ώστε αυτό το πλεόνασμα πράσινης ενέργειας να μην εγχέεται στο δίκτυο, αλλά να αποθηκεύεται. Όμως, οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι έχουν περιορισμένα αποθηκευτικά συστήματα που δεν αναλογούν στην εγκατεστημένη πράσινη ισχύ».
Αυτό όμως δεν είναι μόνο πρόβλημα της Ισπανίας, αλλά «των περισσότερων χωρών, όπως και η Ελλάδα, καθώς δεν μπορούμε να διαχειριστούμε αυτό το πλεόνασμα πράσινης ενέργειας».
Συνήθεις αιτίες μπλακ άουτ
Κάποιοι επιπλέον συνήθεις λόγοι ενός μαζικού μπλακ άουτ σύμφωνα με τον κ. Χριστοδουλίδη είναι «να υπάρξει δολιοφθορά μέσω κυβερνοεπίθεσης, είτε στα λογισμικά, είτε στις υποδομές», ένα σενάριο που έχει αποκλειστεί από τις διαχειρίστριες εταιρίες των δικτύων της Ισπανίας και Πορτογαλίας.
Μια άλλη αιτία σύμφωνα με τον ίδιο, είναι «να υπάρξουν φυσικά αίτια, δηλαδή ακραία καιρικά φαινόμενα. Όταν για παράδειγμα, εκδηλώνονται έντονες γεωμαγνητικές καταιγίδες, μπορούν να επηρεαστούν τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία των ηλεκτρικών δικτύων, να υπάρξει μεγάλη ταλάντωση των καλωδίων και αποκόλλησή τους από τους πυλώνες. Ως αποτέλεσμα, μέσα σε δευτερόλεπτα, μπορούν να δημιουργηθούν αλυσιδωτά μπλακ άουτ».
«Δεν είναι φυσιολογικό»
Σχετικά με το γιατί δεν έχουν γίνει ακόμη γνωστά τα αίτια του μαζικού μπλακ άουτ από την ισπανικές Αρχές, ο κ. Χριστοδουλίδης σχολίασε ότι «αυτό δεν είναι φυσιολογικό, έπρεπε να έχουν διαπιστώσει την αιτία από την πρώτη στιγμή. Δειλά-δειλά, ο αντίστοιχος ισπανικός και πορτογαλικός ΔΕΔΔΗΕ, έχουν εκτιμήσει ως μεγάλη πιθανότητα, ότι όλα προκλήθηκαν από την αστάθεια του δικτύου λόγω υπερπαραγωγής πράσινης ενέργειας, σε συνδυασμό με τη χαμηλή ζήτηση».
Άλλωστε, «στη σύσκεψη που έγινε την περασμένη Τρίτη, στο ελληνικό ΥΠΕΝ, με τη συμμετοχή ΑΔΜΗΕ, ΔΕΔΔΗΕ και ΡΑΑΕΥ, τα μέτρα που προτάθηκαν για να αντιμετωπιστεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο στη χώρα μας, ήταν η διαχείριση της πράσινης ενέργειας και όχι τα ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα».
«Υπάρχει κίνδυνος για την Ελλάδα»
Μάλιστα, όπως σημείωσε ο ίδιος, «υπάρχει κίνδυνος για την Ελλάδα. Πέραν του ότι δεν έχουμε φροντίσει να έχουμε αυτοματοποιημένα συστήματα αποκοπής πράσινων μονάδων από το δίκτυο, δεν έχουμε ούτε αποθηκευτικά συστήματα. Πρέπει να δημιουργήσουμε αυτές τις αποθήκες για λόγους ενεργειακής απόδοσης και ενεργειακής ασφάλειας».
Όπως εξήγησε, «τα μεγάλα πάρκα ΑΠΕ, έχουν αυτοματοποιημένα συστήματα. Το μεγάλο πρόβλημα έγκειται στους μικρομεσαίους παραγωγούς. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο ΔΕΔΔΗΕ θα πρέπει να τους στείλει SMS να σπεύσουν αν χρειαστεί στο πάρκο, ώστε να κατεβάσουν χειροκίνητα τον διακόπτη».
«64% ακριβότερο το ρεύμα»
Η αιτία της ανυπαρξίας αποθηκευτικών μέσων είναι ότι «όταν ξεκίνησαν οι αδειοδοτήσεις των πράσινων πάρκων, δεν φρόντισαν αυτοί που θεσμοθέτησαν τα νομοθετικά πλαίσια, ο κάθε επενδυτής, μαζί με την εγκατάσταση συστημάτων παραγωγής ενέργειας, να εγκαθιστά και συστήματα αποθήκευσης».
Είναι ενδεικτικό ότι «το 2019, η εγκατεστημένη πράσινη ισχύς στη χώρα ανερχόταν στα 6,5 γιγαβάτ και πλέον κυμαίνεται στα 15,5 γιγαβάτ. Όμως, τα αποθηκευτικά συστήματα που έχουμε είναι μηδενικά. Θα περάσουν 2-3 χρόνια μέχρι να αρχίσουν να εγκαθίστανται. Ταυτόχρονα, κατά το ίδιο διάστημα, το ρεύμα είναι 64% ακριβότερο. Τί θα πούμε στους πολίτες; Ότι επενδύσαμε 10 δισεκατομμύρια τα τελευταία χρόνια στον αέρα και τον άνεμο, αλλά συνεχίζουν να πληρώνουν τόσο ακριβότερα το ρεύμα;».
Πως αποφεύγουμε το μπλακ άουτ
Σύμφωνα με τον ίδιο, πρόκειται «για μια ενέργεια που χάνεται κι ενώ δεν αποζημιώνονται και οι παραγωγοί, που βλέπουν 10%-15% της παραγωγής τους να περικόπτεται από το σύστημα, γεγονός που απειλεί την βιωσιμότητα της επιχείρησής τους».
Πάντως, όπως ανέφερε ο κ. Χριστοδουλίδης, η Ελλάδα έχει απειληθεί πολλές φορές από μπλακ άουτ. Το φετινός Πάσχα, κατά τις ώρες αιχμής είχε ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός αντιμετώπισης πιθανού μπλάκ άουτ και τις ώρες αιχμής αποκόπηκε το 25%-30% της παραγόμενες πράσινης ενέργειας. Αν σε κάποιον μικρό παραγωγό ήρθε το σχετικό μήνυμα αλλά δεν κατέβασε χειροκίνητα τον διακόπτη, το πρόστιμο που προβλέπεται κυμαίνεται έως 500 ευρώ τη μεγαβατώρα. Τα έσοδα ενός μήνα, εξανεμίζονται σε μια ώρα».
Επιπρόσθετα μέτρα που θα μπορούσε να λάβει η Ελλάδα σύμφωνα με τον ίδιο, είναι «ο εκσυγχρονισμός και επέκταση των δικτύων μας. Πρέπει να γίνουν περισσότερο μεθοδικές και συστηματικές συντηρήσεις των υποδομών των ηλεκτρικών συστημάτων στη χώρα».
Για παράδειγμα, «θα μπορούσαν να μπουν στα δίκτυα υψηλής και υπερυψηλής τάσης, αποσεβεστήρες ταλαντώσεων, προκειμένου να μην υπάρχει ο κίνδυνος αποκοπής μιας γραμμής σε περίπτωση ισχυρών ανέμων. Επίσης, να προχωρήσουν έργα υπογειοποίησης των καλωδίων, ώστε να μην είναι τόσο εκτεθειμένες οι γραμμές μεταφορές ενέργειας στις ακραίες καιρικές συνθήκες. Μέχρι στιγμής, στην Ελλάδα έχει υπογειοποιθεί 10%-12% του δικτύου, δηλαδή περίπου 24.000 χιλιόμετρα. Το κόστος της υπογειοποίησης είναι τεράστιο και ξεπερνάει τα 25 δισεκατομμύρια ευρώ, όμως έχει αρχίσει σταδιακά να γίνεται».
