Ο Περικλής Παναγόπουλος υπήρξε ένας αυτοδημιούργητος πλοιοκτήτης που κατάφερε μέσα από κοπιαστική εργασία να αποκτήσει οικουμενική φήμη και να γράψει με χρυσά γράμματα το όνομά του στην ακτοπλοΐα.
Επιδέξιος καραβοκύρης στη θάλασσα στάθηκε ικανός να μανουβράρει με μαεστρία το σκαρί της ζωής του, με όλους τους καιρούς.
Γράφει ο Στάθης Βασιλόπουλος
«Ασχολιόταν με όλα γύρω του, από το σχεδιασμό, τη ναυπήγηση και τη δρομολόγηση των πλοίων του, μέχρι τις μηχανές, τα υλικά, το σέρβις, τη σχολαστική καθαριότητα και τον εξοπλισμό των καμπινών. Πάλεψε σε όλα τα μετερίζια της ναυτιλίας. Λογιστής, υπάλληλος, εφοπλιστής, αφεντικό. Αυτοδημιούργητος και εργασιομανής σεβόταν πολύ και τον πελάτη και τον υπάλληλο», λέει στο iEidiseis.gr η φιλόλογος και συγγραφέας Εύα Αρβανίτη - Μιχαλοπούλου, βιογράφος του εφοπλιστή Περικλή Παναγόπουλου.
Στο βιβλίο με τίτλο «Περικλής Παναγόπουλος: Βίος και Ναυτιλία», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Επτάλοφος, η συγγραφέας καταγράφει τη μυθιστορηματική ζωή του εφοπλιστή.
Η απώλεια του Περικλή Παναγόπουλου όπως σημειώνει η κυρία Αρβανίτη, που έζησε από κοντά τον επιχειρηματία, άφησε πίσω σε όσους τον γνώρισαν ένα δυσαναπλήρωτο κενό.
Κυρία Αρβανίτη, τι θυμάστε πιο έντονα από τον Περικλή Παναγόπουλο;
«Κάποιος συνεργάτης του τον χαρακτήρισε ως ένα ευφυέστατο ανώτερο oν, κάτι παραπάνω από τον κοινό, μέσο άνθρωπο. Όντως υπήρξε ήρωας στωικότητας, υπομονής και αυτοπειθαρχίας στη ζωή και στην απαγωγή του. Ο πρώην οικονομικός του διευθυντής, Χαρ. Ζαβιτσάνος, διατύπωσε μια μεγάλη αλήθεια: ‘’Ο Παναγόπουλος είναι για όλους. Για κοντινούς συγγενείς για μακρινούς συγγενείς για τη μεγαλύτερη οικογένεια των ανθρώπων της δουλειάς του. Αν λείψει ο Παναγόπουλος θα λείψει για όλους. Και θα λείψει σε όλους πάρα πολύ’’! Πράγματι. Έχει αφήσει ανεξίτηλο το αποτύπωμά του, πάνω σε συγγενείς, φίλους και συνεργάτες. Τώρα όλοι όσοι τον γνωρίσαμε και τον ζήσαμε λιγότερο ή περισσότερο αρχίζουμε να συνειδητοποιούμε το δυσαναπλήρωτο κενό της μεγάλης απώλειας. Όμως τα λόγια του γιου του, Αλέξανδρου, από τον επικήδειο ηχούν παρηγορητικά στις καρδιές μας: ''Αποχαιρετούμε μόνο το σώμα σου αλλά η φωνή, το χαμόγελο, η σοφία σου θα βρίσκονται πάντα στη ζωή μας''!
Ποιος ήταν ο Περικλής Παναγόπουλος ως άνθρωπος αλλά και ως επιχειρηματίας, που με τη διορατικότητα του έγραψε ιστορία στην κρουαζιέρα και την ακτοπλοΐα;
«Ο Περικλής της Ναυτιλίας μας, αυθεντικός τζέντλεμαν, οραματιστής και ευπατρίδης, όπως τον χαρακτήρισε στον συγκινητικό επικήδειό του ο γιος του Αλέξανδρος, από τη κάστα των σοφών και προικισμένων Ελλήνων πέρασε πλέον στη χρυσή βίβλο των μεγάλων και εμπνευσμένων δημιουργών ως εμβληματική μορφή μιας αυθεντικής γενιάς που παρέρχεται ανεπιστρεπτί. Διεθνής επιχειρηματίας, θεμελιωτής της Ελληνικής Ακτοπλοΐας με παγκόσμια ακτινοβολία αλλά και λάτρης της Ελλάδας, την οποία τελικά έκανε έδρα των εφοπλιστικών του δραστηριοτήτων και μόνιμη κατοικία παρά το παγκόσμιο μεσουράνημά του. Πίστευε βαθιά στον Ελληνισμό και τις αξίες του. Όλα τα πλοία του έφεραν πάντα την Ελληνική Σημαία και τα πληρώματά του ήταν ελληνικά! Τολμηρός πρωτοπόρος στον παγκόσμιο εφοπλισμό είδε το αστέρι του να μεσουρανεί. Η ζωή, τού έδωσε χώρο να ξετυλίξει τα όνειρά του. Κατά συνέπεια κι ο ίδιος έδινε χώρο και χρόνο στους συνεργάτες του, ώστε να αξιοποιήσουν στο έπακρο τα ταλέντα τους προς όφελος και των δύο. Μεγάλος δάσκαλος»!
Ο Περικλής Παναγόπουλος έχαιρε της εκτίμησης του κόσμου. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται η αγάπη αυτή προς το πρόσωπό του;
«Ηταν κατά κοινή ομολογία αξιαγάπητος. Ενέπνεε σεβασμό με το αρχοντικό του παρουσιαστικό, τους πολιτισμένους τρόπους του και την ευγένεια του χαρακτήρα του. Με ένα μαγικό τρόπο άλλαζε την ποιότητα ζωής όλων, όσοι είχαν την τύχη να συμπλεύσουν μαζί του. Η αγαπημένη του σύζυγος και φύλακας άγγελος της ζωής του Κατερίνα Παναγοπούλου, ανέφερε με θαυμασμό τo συγκινητικό περιστατικό, που συνέβη στο λιμάνι της Πάτρας, όπου περίμεναν την άφιξη του πρώτου «Superfast», για να μάθουν τις εντυπώσεις από το πρώτο του ταξίδι: ‘’Άνοιξε η μπουκαπόρτα του πλοίου. Η πρώτη νταλίκα ξεκίνησε να βγει. Σταμάτησε όμως πάνω στην ανοιχτή μπουκαπόρτα. Ο οδηγός της έτρεξε έξω, έπεσε στα γόνατα και προχώρησε συνεπαρμένος σε μια εκδήλωση ευγνωμοσύνης προς τον Περικλή Παναγόπουλο για τις ανέσεις και τη μείωση χρόνου, που τους πρόσφερε στο ταξίδι με το «Superfast». Η διαπεραστική του φωνή ακούστηκε να σχίζει το λιμάνι: «Άγιε Παναγόπουλε»! Συγκλονίστηκαν όλοι. Ήταν ο πρώτος επιβάτης πλοίου που έβγαινε στη στεριά. Ο Περικλής του έδωσε μια χρυσή λίρα.
Αν σας ζητούσα να ξεχωρίσετε δυο - τρεις στιγμές από την πλούσια πορεία του, ποιες θα ήταν αυτές;
«Τι να πρωτοεπιλέξει κανείς! Ανεξάντλητη πηγή, η ζωή και το έργο του! Θα απαντήσω ωστόσο ενδεικτικά με δυο σπάνιες ζωντανές μαρτυρίες, που μιλάνε μόνες του για το μεγαλείο της προσωπικότητας του Π. Παναγόπουλου: Ο Γιάννης Κατράς, για δεκαπέντε συνεχή χρόνια καπετάνιος στα κρουαζιερόπλοια του Π. Παναγόπουλου, ζήτησε να παραιτηθεί από το πρώτο υπερσύγχρονο κρουαζιερόπλοιο Golden Odyssey, όταν γεννήθηκε η κόρη του, για να μην λείπει από το σπίτι του σε μακρινά ταξίδια του εξωτερικού. Ο Π. Παναγόπουλος του απάντησε: ‘’Κύριε Κατρά, δεν χρειάζεται να πάτε πουθενά. Θα πάρετε τη γυναίκα σας και την κόρη σας μέσα στο πλοίο και θα τις έχετε μαζί σας. Δεν θέλω να φύγετε’’. Συγκινημένος σχολιάζει ο κ. Κατράς: ‘’Δεν το κάνουν πολλοί αυτό! Πράγματι την κόρη μου την πήρα επτά μηνών στο πλοίο, όπου υπήρχε μόνιμα γιατρός και νοσοκόμος. Η γυναίκα μου παραιτήθηκε από τη δουλειά της, πήραμε το παιδί μας και για έξι χρόνια ήμασταν πάνω στο πλοίο όλη η οικογένεια. Ένα παιδάκι μεγάλωσε μέχρι τα έξι του ανάμεσα σε Αμερικανούς τουρίστες μιλώντας συγχρόνως δύο γλώσσες, Ελληνικά και Αγγλικά. Φυσικά και δεν έχουμε μετανιώσει’’ Άλλο ένα αξιομνημόνευτο γεγονός αφηγείται ο επίσης στενός συνεργάτης του Χαρ. Πασχάλης: «Μια μέρα βρήκαμε στο πάρκινγκ της εταιρείας τον κύριο Παναγόπουλο. Ζήτησε μάλιστα να του φέρουν ένα μέτρο. Μέτραγε τις άδειες θέσεις στο πάρκινγκ, ώστε να δει ποιοι υπάλληλοι δεν είχαν αυτοκίνητο. Ακολούθως έδωσε εντολή να βοηθήσει η επιχείρηση με άτοκα δάνεια όσους δεν είχαν τη δυνατότητα να αγοράσουν αυτοκίνητο. Έτσι κι έγινε».
Η μυθιστορηματική ζωή του Περικλή Παναγόπουλου
Ο Περικλής Παναγόπουλος ήρθε στον κόσμο μια χειμωνιάτικη Κυριακή, στις 29 Δεκεμβρίου 1935. Ο πατέρας του Σταύρος Παναγόπουλος, Μεσσήνιος μεγαλοαστός, ομογενής εξ Αμερικής και ένθερμος πατριώτης, υπήρξε επιτυχημένος επιχειρηματίας και ιδιοκτήτης του ιστορικού ξενοδοχείου ΒΕΤΟ στην καρδιά της Αθήνας.
Τη μητέρα του Ειρήνη, δασκάλα από την Κωνσταντινούπολη και Ζαππίδα (απόφοιτη του Ζαππείου Παρθεναγωγείου) παντρεύτηκε ο πατέρας του σε δεύτερο γάμο, ενώ είχε ήδη δύο αγόρια, τον Λυκούργο και τον Νικόλαο, από τον πρώτο του γάμο. Ο Περικλής ορφάνεψε από πατέρα στην Κατοχή, σε ηλικία επτά ετών.
Ο Ευγένιος Ευγενίδης
Ο Περικλής Παναγόπουλος τελείωσε το Δημοτικό στην ονομαστή Σχολή Αδαμόπουλου, στα Πατήσια. Τη σχολική χρονιά 1947-48 γράφτηκε Γυμνάσιο στο Λεόντειο. Οι πιθανότητες καλύτερης επιβίωσης για έναν νεαρό στη μεταπολεμική Ελλάδα ήταν μηδαμινές. Για αυτό και όταν του δόθηκε η ευκαιρία να φύγει για σπουδές στο εξωτερικό είπε «ναι». Την άνοιξη του 1949, μητέρα και γιος δέχθηκαν τη δελεαστική πρόταση να μεταβούν στην Ελβετία, όπου ο Ευγένιος Ευγενίδης είχε την έδρα των επιχειρήσεών του.
Η συγγένεια της μητέρας του με τον εφοπλιστή και εθνικό ευεργέτη, Ευγένιο Ευγενίδη, επίσης από την Κωνσταντινούπολη, που είχε τη φημισμένη ναυτιλιακή εταιρεία Home Lines με έδρα την Ελβετία καθόρισε την υπόλοιπη ζωή του. Στα σχολεία της Ελβετίας και του Λονδίνου ολοκλήρωσε την ευρωπαϊκή του παιδεία.
Ο Περικλής Παναγόπουλος στην Ελβετία, αρχές του 1950
Αρχικά γράφτηκε ως εσωτερικός μαθητής σε σχολείο της Λωζάνης. Στη συνέχεια μεταπήδησε στην Ecole Superieure de Commerce. Το 1953 έγινε πτυχιούχος και επέστρεψε στην Ελλάδα για να πάρει το απολυτήριο του ελληνικού γυμνασίου, όπερ και εγένετο. Δεκαοχτώ Μαΐων ο Περικλής Παναγόπουλος ταξιδεύει στην Αγγλία και εγγράφεται στο University College London. Τον ελεύθερο του χρόνου φροντίζει να τον περνά στο γραφείο του Ευγενίδη στο Σίτι, βοηθώντας σε μικροδουλειές.
Από τη Home Lines του Ευγενίδη στη Sun Line του Κιοσέογλου
Τη Μεγάλη Πέμπτη 22 Απριλίου του 1954 η μητέρα του δέχθηκε ένα τηλεφώνημα. Ο Ευγενίδης είχε φύγει ξαφνικά από τη ζωή από ανακοπή. «Ίσως να μην ήμουνα εδώ που είμαι σήμερα, εδώ που έχω φτάσει, χωρίς αυτά που απέκτησα ζώντας κάποια χρόνια της ζωής μου και δη της εφηβικής μέσα στο μεγαλείο του περιβάλλοντος του Ευγενίδη», θα πει αργότερα ο Περικλής Παναγόπουλος για τον «μέντορά» του. Ο Περικλής συνέχισε να δουλεύει στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις του Ευγενίδη. Το 1960 αφήνει τη δουλειά και γυρίζει πίσω στην πατρίδα για να εκπληρώσει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις.
Μόλις ολοκλήρωσε το στρατιωτικό του στην Ελλάδα επέστρεψε στη Γένοβα όπου τον περίμενε η γυναίκα με τον οποία είχε συνάψει δεσμό. Η Μπρούνα, μια πολύ ωραία Ιταλίδα, που έμελλε στη συνέχεια να γίνει σύζυγος του Περικλή και μητέρα των παιδιών του Αλέξανδρου και Ειρήνης. Παντρεύτηκαν το 1962 μετά την επιστροφή του Περικλή από το Παρίσι. Το Νοέμβριο του 1964, ο Περικλής Παναγόπουλος με την οικογένειά του επέστρεψαν στην Ιταλία. Βρήκε δουλειά στην εταιρεία του Ευγενίδη η οποία κατασκεύαζε στα ναυπηγεία Μονφαλκόνε κοντά στην Τεργέστη ένα υπερωκεάνιο, το «Oceanic». Το πλοίο, χάρη στην σκληρή δουλειά του Περικλή Παναγόπουλου, παραδόθηκε άρτιο και καλοχτισμένο.
Μετά την παράδοση του πλοίου ο Περικλής παραιτήθηκε, αφού θεώρησε ότι είχε κάνει τον κύκλο του στην εταιρεία Ευγενίδη.
Πήρε την απόφαση να γυρίσει στην Αθήνα μετά από 15 χρόνια στην ξενιτιά. Ψάχνοντας για δουλειά, παρά τα προσόντα του βρήκε τις πόρτες κλειστές. Μια μέρα, βαδίζοντας βαρύς και κατσουφιασμένος στον Πειραιά άκουσε να τoν φωνάζουν με το χαϊδευτικό του όνομα: «Λάκη, Λάκη, Λάκη!». Γύρισε αιφνιδιασμένος από την οικειότητα και αντίκρισε τον εφοπλιστή Μπάμπο (Χαράλαμπο) Κιοσεόγλου, ο οποίος είχε διατελέσει προϊστάμενος του Περικλή στη Γένοβα. Ο Κιοσέογλου, το 1958 είχε ιδρύσει την εταιρεία κρουαζιεροπλοίων Sun Line. Ο Περικλής Παναγόπουλος αρπάζει την ευκαιρία που του δίνεται και γίνεται διευθυντής της Sun Line στην Ελλάδα.
Η απόκτηση του πρώτου πλοίου
Τα λεφτά που έπαιρνε εκείνη την περίοδο ήταν καλά, αλλά για μια τετραετία ο μισθός του παρέμενε «παγωμένος» και τα διαβήματά του για αύξησε έπεφταν στο κενό. Ένα ανοιξιάτικο απόγευμα του 1970 εισέπραξε από την εταιρεία εκείνο το «Πού θα βρείτε καλύτερα;» και τότε αποφάσισε να φύγει για να φτιάξει κάτι δικό του. Το εγχείρημα του να επενδύσει στον τομέα της κρουαζιέρας παράτολμο.
Ο Περικλής Παναγόπουλος ξεκινά σαφάρι για επενδυτές, τους βρίσκει και δημιουργεί την Royal Cruise Line δρομολογώντας τη ναυπήγηση ενός κρουαζιεροπλοίου. «Εκείνο που έκανα το 1971-72 ήταν να πηδήξω από την Ακρόπολη και να πέσω στα μαλακά και μάλιστα όρθιος», θα πει ο ίδιος σε συνέντευξή του το 2007.
Το Σάββατο 7 Σεπτεμβρίου 1974 καταγράφηκε ως ιστορική ημέρα για τον Περικλή Παναγόπουλο, καθώς δρομολογήθηκε ο πρώτος απόπλους του πρώτου του πλοίου, το νεότευκτο «Golden Odyssey».
Ο δρόμος προς την κορυφή
Με τη στήριξη των τραπεζών προχώρησε στην επέκταση του στόλου του. Απέκτησε το 1980 το πλοίο «Doric», ναυπηγημένο το 1964 από τη Home Lines του ομίλου Ευγενίδη. Το μετονόμασε σε «Royal Odyssey». Το 1985 αποφάσισε τη ναυπήγηση δύο νέων πλοίων και το 1988 παρελήφθη το ένα: το «Crown Odyssey». Παρά το γεγονός ότι Περικλής βρισκόταν στον κολοφώνα της επαγγελματικής του δόξας δεν δίστασε να πουλήσει την εταιρεία του στη νορβηγική Norwegian Cruise Line της οικογένειας Κλόστερ.
Ο πρώτος κατάλπους του «Crown Odyssey» στον Πειραιά
Η «πώληση του αιώνα» όπως χαρακτηρίστηκε έγινε στο Λονδίνο, παρουσία δικηγόρων, ανάμεσά τους και ο αείμνηστος Στέλιος Παπαδημητρίου, πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση. Όπως αναφέρει η συγγραφέας, πουλώντας την εταιρεία του ο Παναγόπουλος ήταν σαν να παρέδιδε το παιδί του: «Θυμάμαι πολύ καλά πώς, όταν ήρθε η ώρα της τελικής παραδόσεως των μετοχών έναντι χρημάτων, εγώ ήμουνα σε μία αίθουσα μόνος, γιατί όλοι είχανε μεταβεί στα τηλέφωνα, που ήταν στην άλλη αίθουσα. Δίπλα μου ήρθε ο Στέλιος Παπαδημητρίου και με ρώτησε ‘’Περικλή είσαι αποφασισμένος ότι πουλάς;’’ ‘’Ναι Στέλιο πουλά’’». Ο Στέλιος έφυγε ακολουθούμενος από τον γιο του Περικλή, Αλέξανδρο, ο οποίος κοντοστάθηκε στην πόρτα και τον ρώτησε «Μπαμπά, δεν θέλεις να παραβρεθείς και εσύ;» Εκείνος τότε του απάντησε με μισοσβησμένη φωνή: «Αγόρι μου δεν θέλω να έρθω στην κηδεία μου!».
Στο μεταξύ, προς το τέλος του 1986 παίρνει διαζύγιο από την πρώτη του σύζυγο Μπρούνα, η οποία έφυγε από τη ζωή το Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2012.
Στροφή στην ακτοπλοΐα
Η έξοδος του Περικλή από την κρουαζιέρα τον έφερε στην ποντοπόρο ναυτιλία. Το 1989 ιδρύει την Magna Marine.
Το 1992 δέχεται πρόταση για να εξαγοράσει την εταιρεία Κυλινδρόμυλοι Αττικής Α.Ε. που ήταν εισηγμένη στο Χρηματιστήριο. Τη μετονόμασε σε Επιχειρήσεις Αττικής Α.Ε. και στη συνέχεια ίδρυσε τη Super Fast Ferries Ναυτιλιακή Α.Ε. Το Νοέμβριο του 1993 παρήγγειλε στα ναυπηγεία Schichau Seebeckwerft της Γερμανίας τα δύο πρώτα πλοία, το Superfast Ι και το Superfast ΙΙ.
Τον Ιούλιο του 1996, η Superfast Ferries πραγματοποίησε μια νέα μεγάλη επένδυση τοποθετώντας παραγγελία για τη ναυπήγηση δύο ακόμα πλοίων υψηλών προδιαγραφών, των SUPERFAST III και SUPERFAST IV. Λίγο αργότερα ακολούθησε μια ακόμα μεγάλη παραγγελία τεσσάρων νέων SUPERFAST, ενώ τον Μάρτιο του 1999 προστέθηκαν στην παραγγελία ακόμα δύο πλοία.
Η τελετή βάπτισης των Superfast XI και XII στο Lubek της Γερμανίας. Από τα αριστερά ο Αλέξανδρος Παναγόπουλος με την αδερφή του, ο Περικλής Παναγόπουλος και η σύζυγός του, Κατερίνα.
Τον Αύγουστο του 1999 αποκτά τον έλεγχο του 38,8% των Γραμμών Στρίντζη Ναυτιλιακή Α.Ε. και μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα αυξάνει το ποσοστό του σε 48,8% αποκτώντας και τον πλήρη έλεγχο της εταιρίας που μετονομάσθηκε σε Blue Star Ferries, η οποία γνώρισε σημαντική ανάπτυξη στη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν.
Οι Επιχειρήσεις Αττικής μετονομάσθηκαν σε Όμιλος Αttica και στις 13 Φεβρουαρίου 2008 πωλήθηκαν στη MIG του Ανδρέα Βγενόπουλου.
Στην εφοπλιστική του καριέρα ο Περικλής Παναγόπουλος έχτισε 19 ολοκαίνουρια επιβατικά πλοία ρεκόρ απόλυτο για την Ελλάδα.
Ταξίδι αγάπης με την Κατερίνα Ναυπλιώτη
Η Κατερίνα Ναυπλίωτη - Παναγοπούλου μπαίνει στη ζωή του Περικλή Παναγόπουλου και εκείνος στη δική της το Φεβρουάριο του 1990. Η πρώτη τους γνωριμία έγινε σε κοινωνική εκδήλωση σε ένα φιλικό σπίτι.
Επειτα από περίπου επτάμιση χρόνια συμβίωσης παντρεύτηκαν στο γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου στο Καβούρι σε μια σεμνή τελετή.
Με τη σύζυγό του Κατερίνα Παναγοπούλου
Προέρχονταν και οι δύο από ένα διαζύγιο. Η Κατερίνα ένιωσε ασφάλεια και φροντίδα από την πρώτη ημέρα της σχέσης τους. Πορεύτηκαν μαζί μέχρι το θάνατο του επιχειρηματία.