Η Μόσχα επιδιώκει να διασφαλίσει το μέλλον των βασικών στρατιωτικών βάσεών της στη Συρία, ενώ παράλληλα προσπαθεί να προσεγγίσει τη νέα ηγεσία των ανταρτών της χώρας, αφού η δραματική κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ απείλησε να υπονομεύσει την επιρροή της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή.
Η Ρωσία διατηρεί μια σημαντική αεροπορική βάση στη βορειοδυτική Συρία και μια ναυτική εγκατάσταση στο μεσογειακό λιμάνι της Ταρτούς από τότε που η στρατιωτική επέμβαση της Μόσχας βοήθησε τον πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ να ανακτήσει το μεγαλύτερο μέρος της χώρας μετά από πανεθνικές διαδηλώσεις που ξεκίνησαν το 2011.
Μετά την κατάρρευση του Άσαντ, του πιστότερου συμμάχου του Κρεμλίνου στη Μέση Ανατολή που κατέφυγε στη Μόσχα, η Ρωσία φαίνεται να στρέφεται στη διπλωματία για να διατηρήσει την επιρροή της στη Συρία, συμμετέχοντας σε μια καταιγιστική δραστηριότητα με τους αντάρτες που είχε χαρακτηρίσει ως τρομοκράτες μόλις λίγες ημέρες νωρίτερα.
Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι οι ρωσικές αρχές λαμβάνουν όλα τα «απαραίτητα μέτρα για την εγκαθίδρυση επαφών στη Συρία με εκείνους που είναι σε θέση να διασφαλίσουν την ασφάλεια των στρατιωτικών βάσεων».
Νωρίτερα, πηγή του Κρεμλίνου δήλωσε στα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης ότι οι ηγέτες της συριακής αντιπολίτευσης συμφώνησαν να εγγυηθούν την ασφάλεια των ρωσικών στρατιωτικών βάσεων και των διπλωματικών ιδρυμάτων στη Συρία.
Οι δύο βάσεις έχουν υπερμεγέθη σημασία για τη Ρωσία: η εγκατάσταση της Ταρτούς δίνει στον Βλαντιμίρ Πούτιν πρόσβαση σε ένα λιμάνι θερμών υδάτων, ενώ η Μόσχα έχει χρησιμοποιήσει την αεροπορική βάση Χμεϊμίμ ως ενδιάμεσο σταθμό για να πετάξει τους στρατιωτικούς της εργολάβους μέσα και έξω από την Αφρική.
Το βασικό ερώτημα τώρα, είπαν παρατηρητές, είναι αν η Ρωσία καταφέρει να καταλήξει σε συμφωνία με τους νέους ηγέτες της Συρίας για να διατηρήσει τις βάσεις της.
«Υποθέτω ότι η Ρωσία θέλει να κρατήσει τις βάσεις αν μπορεί μέσω διαπραγματεύσεων», δήλωσε η Ντάρα Μασικό, ανώτερη συνεργάτης στο Carnegie Endowment for International Peace. «Οι πόροι που μπορούν να προσφέρουν: χρήματα, ανταλλαγές, πετρέλαιο και φυσικό αέριο, περιορισμένους μισθοφόρους. Αυτό που έχει σημασία είναι αν ο συριακός συνασπισμός θα δεχτεί οτιδήποτε από αυτούς».
Η Μασικό δήλωσε ότι από τη Δευτέρα, τα περισσότερα στρατιωτικά μέσα της Ρωσίας παρέμεναν στις δύο βάσεις. «Αν γίνει εκκένωση, θα είναι προφανές», είπε.
Το Κρεμλίνο προσέφερε ελάχιστες πληροφορίες για το μέλλον των βάσεων, δηλώνοντας ότι είναι πολύ νωρίς για να καθοριστεί τι μέλλει γενέσθαι με τη στρατιωτική του παρουσία στη Συρία.
Εκστρατεία προσέγγισης με αυτούς που ανέτρεψαν τον Άσαντ
Στο παρασκήνιο όμως, οι Ρώσοι αξιωματούχοι φαίνεται να έχουν ξεκινήσει μια εκστρατεία προσέγγισης με στόχο τους ηγέτες που ανέτρεψαν τον Άσαντ.
Τα τελευταία 24ωρα, η Μόσχα και τα ελεγχόμενα από το κράτος μέσα ενημέρωσης έχουν μαλακώσει αισθητά τη ρητορική τους απέναντι στην ισλαμιστική ομάδα HTS, η οποία ηγήθηκε της εντυπωσιακής εξέγερσης κατά του Άσαντ που αιφνιδίασε μεγάλο μέρος του κόσμου.
Το RIA Novosti και το Tass, τα δύο κορυφαία ρωσικά πρακτορεία ειδήσεων, έχουν περάσει από το να χαρακτηρίζουν την HTS ως «τρομοκράτες» στο να την περιγράφουν ως «ένοπλη αντιπολίτευση».
Η αντίθεση είναι ενδεικτική: μόλις λίγες ημέρες νωρίτερα, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στη Ντόχα, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, εμφανώς οργισμένος, τόνισε ότι η HTS ήταν μια τρομοκρατική οργάνωση που υποστηριζόταν από τη Δύση και «δεν θα έπρεπε να της επιτραπεί να καταλάβει εδάφη στη Συρία».
Σε μια άλλη ένδειξη της προθυμίας της Ρωσίας να συνεργαστεί με τη νέα ηγεσία στη Δαμασκό, η πρεσβεία της Συρίας στη Μόσχα ύψωσε το πρωί της Δευτέρας τη σημαία με τα τρία αστέρια των συριακών ανταρτικών ομάδων.
Η πρεσβεία αναμένει οδηγίες
Αλλάζοντας ταχύτητα, ο Σύρος πρέσβης στη Μόσχα άσκησε δριμεία κριτική στον Άσαντ σε συνέντευξή του στον ρωσικό κρατικό έλεγχο RT. «Η διαφυγή του επικεφαλής αυτού του συστήματος με έναν τόσο άθλιο και ταπεινωτικό τρόπο … επιβεβαιώνει την ορθότητα της αλλαγής και φέρνει την ελπίδα για μια νέα αυγή».
Η πρεσβεία της Συρίας δήλωσε επίσης ότι «αναμένει οδηγίες από τους εκπροσώπους της νέας ηγεσίας», δήλωσε η πρεσβεία στο Tass.
Η αλλαγή προσέγγισης της Ρωσίας φαίνεται να έχει αποδώσει κάποιους πρώιμους καρπούς. Σε αντίθεση με το Ιράν, η πρεσβεία του οποίου λεηλατήθηκε στη Δαμασκό, η πρεσβεία της Μόσχας παρέμεινε ανέγγιχτη. Το Tass, επικαλούμενο συριακές πηγές, ανέφερε επίσης ότι η αντιπολίτευση «δεν είχε σχέδια να διεισδύσει» στις δύο ρωσικές στρατιωτικές βάσεις.
Παρατηρητές εκτίμησαν ότι η Μόσχα ενδέχεται να υιοθετήσει μια στρατηγική στη Συρία παρόμοια με την προσέγγισή της με τους Ταλιμπάν, οι οποίοι είχαν χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από το 2003, αλλά αργότερα προσεταιρίστηκε το Κρεμλίνο μετά την κατάληψη της εξουσίας στο Αφγανιστάν το 2021.
Ο Άσαντ ακολουθεί τον δρόμο του Γιανουκόβιτς
«Η Μόσχα προτιμά να συναλλάσσεται με εκείνους που έχουν εξουσία και έλεγχο, [και] απορρίπτει εκείνους που τα χάνουν», δήλωσε ο Νικολάι Σόκοφ, πρώην Ρώσος και Σοβιετικός διπλωμάτης, ο οποίος είναι ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Αφοπλισμού και Μη Διάδοσης της Βιέννης.
Αυτό αφήνει τον Άσαντ σε μια θέση άνευ σημασίας στη ρωσική πρωτεύουσα, έχοντας ξεπεράσει τη χρησιμότητά του για τον Πούτιν.
Ενώ το Κρεμλίνο δήλωσε ότι η εκκένωση του Άσαντ στη Μόσχα ήταν προσωπική απόφαση του Πούτιν, ο Πεσκόφ τόνισε ότι ο Ρώσος ηγέτης δεν είχε σχέδια για δημόσια συνάντηση.
Με τη φυγή του στη Μόσχα, ο Άσαντ ακολουθεί τον δρόμο του πρώην προέδρου της Ουκρανίας Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ο οποίος διέφυγε από την Ουκρανία για τη Ρωσία το 2014 μετά από εβδομάδες διαδηλώσεων στους δρόμους που κατέληξαν σε μια αιματηρή καταστολή.
Κατά ειρωνικό τρόπο, ο Άσαντ προσπάθησε κάποτε να καθησυχάσει το Κρεμλίνο ότι δεν ήταν σαν τον Γιανουκόβιτς, ζητώντας από έναν Ρώσο αξιωματούχο το 2014 να του μεταφέρει το μήνυμα: «Πείτε στον Πούτιν ότι δεν είμαι ο Γιανουκόβιτς και δεν θα φύγω».
Πιστεύεται ευρέως ότι το Κρεμλίνο θεωρεί τον Γιανουκόβιτς ως έναν αδύναμο ηγέτη που απέτυχε να καταστείλει τις αναταραχές αρκετά γρήγορα. Οι πρώτες αναφορές από μέσα ενημέρωσης που πρόσκεινται στη Ρωσία και φιλοπόλεμους μπλόγκερ υποδηλώνουν ότι η Μόσχα ρίχνει ομοίως μεγάλο μέρος της ευθύνης για την πτώση του Άσαντ εξ ολοκλήρου σε αυτόν.
«Ο Μπασάρ αλ Άσαντ έφυγε δειλά από τη χώρα, εγκαταλείποντας τους πάντες και τα πάντα … Ακόμη και ο Σαντάμ Χουσεΐν είχε το θάρρος, όταν όλα είχαν τελειώσει, να απευθυνθεί στο έθνος», έγραψε ο Rybar, ένας δημοφιλής λογαριασμός με διασυνδέσεις με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας, στο X.
