Ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, θα αποφασίσει για την πορεία που θα ακολουθήσει η Ουάσινγκτον σε σχέση με τη σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν σε δύο εβδομάδες, όπως ανακοίνωσε την Πέμπτη ο Λευκός Οίκος.
Σύμφωνα με ανάλυση του Al Jazeera τις τελευταίες ημέρες, αυξάνεται η φημολογία ότι οι ΗΠΑ ενδέχεται να βοηθήσουν τον διαχρονικό τους σύμμαχο, το Ισραήλ, σε επιθέσεις κατά του Ιράν — επιθέσεις που, σύμφωνα με το Ισραήλ, στοχεύουν στην εξουδετέρωση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν. Συγκεκριμένα, το Ισραήλ ζητά από τις ΗΠΑ να του προμηθεύσουν “βόμβες καταστροφής καταφυγίων” (“bunker buster”), οι οποίες μπορούν να διαπεράσουν το βουνό στη βορειοδυτική περιοχή του Ιράν όπου βρίσκεται η πυρηνική εγκατάσταση του Φορντό.
Αυτό συνέβη μετά από μια εβδομάδα κατά την οποία ο Τραμπ φαινόταν να μεταβάλλει συνεχώς τη στάση του για τη σύγκρουση.
Τι έχει δηλώσει ο Τραμπ για πιθανή δράση των ΗΠΑ κατά του Ιράν;
Την Πέμπτη, η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λέβιτ, μετέφερε στους δημοσιογράφους αυτό που τη δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ:
«Βάσει του ότι υπάρχει ουσιαστική πιθανότητα για διαπραγματεύσεις που μπορεί ή δεν μπορεί να πραγματοποιηθούν με το Ιράν στο άμεσο μέλλον, θα λάβω την απόφασή μου για το αν θα προχωρήσουμε ή όχι μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες».
Πώς έχει αλλάξει τη θέση του ο Τραμπ σχετικά με τη σύγκρουση Ιράν-Ισραήλ;
Όταν το Ισραήλ επιτέθηκε πρώτο στο Ιράν, αργά το βράδυ της 13ης Ιουνίου, η κυβέρνηση Τραμπ δήλωσε ξεκάθαρα ότι δεν είχε εμπλακεί και χαρακτήρισε την επίθεση «μονομερή ενέργεια» του Ισραήλ. Ωστόσο, έκτοτε έγινε σαφές ότι οι ΗΠΑ γνώριζαν για την επίθεση εκ των προτέρων.
Ο Τραμπ, επίσης, δήλωσε στη Σύνοδο της G7 στον Καναδά αυτή την εβδομάδα ότι το Ιράν είναι «πολύ κοντά» στην απόκτηση πυρηνικού όπλου — σε αντίθεση με τις εκτιμήσεις των δικών του υπηρεσιών πληροφοριών. Αυτή η δήλωση σηματοδότησε στροφή από τη θέση που είχε τον Μάιο, όταν είχε δηλώσει ότι Ουάσινγκτον και Τεχεράνη βρίσκονταν κοντά σε συμφωνία για τα πυρηνικά.
Την Τετάρτη, ο Τραμπ αρνήθηκε να δηλώσει αν οι ΗΠΑ θα εμπλακούν στη σύγκρουση:
«Μπορεί να το κάνω. Μπορεί και όχι. Δηλαδή, κανείς δεν ξέρει τι θα κάνω», είπε σε δημοσιογράφους έξω από τον Λευκό Οίκο.
Τελικά, την Πέμπτη, ο Τραμπ έθεσε φαινομενικά ένα χρονικό όριο δύο εβδομάδων ώστε να πετύχουν οι συνομιλίες με το Ιράν, πριν λάβει απόφαση για στρατιωτική δράση.
Σημαίνει αυτό ότι ο Τραμπ ανέβαλε επίθεση των ΗΠΑ στο Ιράν για δύο εβδομάδες;
Όχι. Ούτε σημαίνει κατ’ ανάγκη ότι οι ΗΠΑ θα επιτεθούν στο Ιράν. Η Λέβιτ παρέμεινε ασαφής ως προς το τι θα ακολουθήσει μετά τις δύο εβδομάδες.
Η εκπρόσωπος Τύπου δήλωσε:
«Ο πρόεδρος ενδιαφέρεται πάντα για διπλωματική λύση… είναι ο ειρηνοποιός πρόεδρος. Είναι ο πρόεδρος της ειρήνης μέσω ισχύος. Κι έτσι, αν υπάρχει πιθανότητα για διπλωματία, θα την εκμεταλλευτεί. Αλλά δεν φοβάται να χρησιμοποιήσει και ισχύ».
Ωστόσο, η Μόνα Γιακουμπιάν, ανώτερη σύμβουλος και διευθύντρια του Προγράμματος Μέσης Ανατολής στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS), δήλωσε ότι οι δύο εβδομάδες δίνουν μεν περιθώριο για διαπραγματεύσεις με το Ιράν, αλλά και χρόνο στις ΗΠΑ να «μετακινήσουν επιπλέον δυνάμεις, σε περίπτωση που αποφασίσουν να ενταχθούν στη σύγκρουση».
Προς το παρόν, είναι αδύνατο να πει κανείς ποιο από τα δύο σενάρια είναι πιο πιθανό — ή αν οι «δύο εβδομάδες» που ανέφερε ο Τραμπ είναι καν πραγματική διορία.
Η Ιρανοαμερικανίδα αναλύτρια Νεγκάρ Μορταζαβί δήλωσε στο Al Jazeera:
«Δεν είμαι καν σίγουρη ότι ο ίδιος ο Τραμπ ξέρει τι θέλει. Κατά την προεκλογική του εκστρατεία παρουσιάστηκε ως πρόεδρος της ειρήνης… Υποσχέθηκε ότι θα βάλει τέλος στις συγκρούσεις. Ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας δεν έχει λήξει. Η Γάζα έχει κλιμακωθεί. Και τώρα αφήνει να ξεκινήσει ένας τρίτος μεγάλος πόλεμος στη Μέση Ανατολή — που μοιάζει με πόλεμο αλλαγής καθεστώτος — επί της προεδρίας του. Άλλα λέει και άλλα κάνει».
Άλλοι αναλυτές θεωρούν ότι η δήλωση για τις «δύο εβδομάδες» είναι απλώς διαπραγματευτική τακτική ώστε να πιέσει το Ιράν κατά τη διάρκεια των συνομιλιών.
Ο Τζαμάλ Άμπντι, πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ιρανοαμερικανών, δήλωσε στο Al Jazeera:
«Νομίζω ότι προσπαθεί να παρουσιάσει τον εαυτό του ως έναν “τρελό” και απρόβλεπτο ηγέτη, ώστε να απαιτήσει μια σκληρή γραμμή που το Ιράν αρνείται να αποδεχτεί εδώ και δεκαετίες — δηλαδή την πλήρη διάλυση του προγράμματος εμπλουτισμού ουρανίου».
Η Γιακουμπιάν συμπλήρωσε:
«Η καθυστέρηση μπορεί κάλλιστα να είναι μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής διαπραγμάτευσης που εκμεταλλεύεται τη σημερινή αδυναμία του Ιράν — εξαιτίας των εκτεταμένων στρατιωτικών πληγμάτων — για να αποσπάσει μεγαλύτερες παραχωρήσεις τόσο για τα πυρηνικά όσο και για άλλα σημεία τριβής, όπως το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν».
«Είναι εξαιρετικά δύσκολο να προβλέψει κανείς τι θα ακολουθήσει», πρόσθεσε. «Η εκκεντρική διαπραγματευτική στρατηγική του Τραμπ και ο ενστικτώδης τρόπος με τον οποίο λαμβάνει αποφάσεις καθιστούν απρόβλεπτες τις επόμενες ημέρες — και ίσως αυτό να είναι και το ζητούμενο!»
►Ανάλυση: Γιατί ο Τραμπ «πάγωσε» την απόφαση για χτύπημα στο Ιράν – Όλα τα σενάρια
Έχει ξαναθέσει προθεσμίες ο Τραμπ — και τις έχει τηρήσει;
Στο παρελθόν, ο Τραμπ έχει θέσει παρόμοια χρονικά περιθώρια για ζητήματα όπως το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας και οι παγκόσμιοι δασμοί στο εμπόριο. Όμως δεν τηρεί πάντα τις προθεσμίες που θέτει.
«Η επιβολή προθεσμιών είναι ίσως το μόνο προβλέψιμο στοιχείο στην προσέγγιση του Τραμπ σε περίπλοκα ζητήματα», δήλωσε η Γιακουμπιάν. «Ο καθορισμός ρητών προθεσμιών χαρακτηρίζει το διαπραγματευτικό του στυλ, είτε πρόκειται για την Ουκρανία είτε για ευαίσθητα εσωτερικά ζητήματα».
Σύγκρουση Ιράν-Ισραήλ
Πριν την τρέχουσα κρίση, ο Τραμπ είχε δηλώσει ότι έδινε στο Ιράν προθεσμία 60 ημερών για να διαπραγματευτεί συμφωνία για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Οι συνομιλίες, ωστόσο, συνεχίστηκαν και μετά τη λήξη αυτής της προθεσμίας. Τελικά, το Ισραήλ ήταν αυτό που ανέλαβε δράση, εξαπολύοντας σειρά επιθέσεων κατά ιρανικών στρατιωτικών και πυρηνικών εγκαταστάσεων στις 13 Ιουνίου.
Πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας
Από την αρχή της προεδρίας του τον Ιανουάριο, ο Τραμπ προσπαθεί να οδηγήσει τις εμπόλεμες πλευρές σε συμφωνία ειρήνης.
Στις 28 Μαΐου, έθεσε προθεσμία δύο εβδομάδων για να διαπιστωθεί εάν ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν ήταν διατεθειμένος να τερματίσει τον πόλεμο.
«Μέσα σε δύο εβδομάδες. Θα δούμε αν μας δουλεύει ή όχι. Κι αν το κάνει, θα αντιδράσουμε διαφορετικά», είχε δηλώσει.
Καθώς πλησίαζε η λήξη του χρονικού ορίου, ερωτηθείς αν ο Πούτιν ενδιαφέρεται για το γεγονός ότι η Ρωσία χάνει χιλιάδες στρατιώτες στην Ουκρανία, ο Τραμπ απάντησε: «Αρχίζω να πιστεύω ότι ίσως και να μην τον νοιάζει».
Έκτοτε, δεν φαίνεται να υπάρχει πρόοδος σε μια συμφωνία ειρήνης. Παρά την προηγούμενη απειλή του, ο Τραμπ δεν έχει δείξει αλλαγή στη στάση των ΗΠΑ απέναντι στη Ρωσία.
Έκθεση του πρακτορείου Reuters, που δημοσιεύθηκε την Τρίτη, αποκάλυψε ότι η κυβέρνηση Τραμπ διέλυσε μια διυπηρεσιακή ομάδα που στόχευε να πιέσει τη Ρωσία για συνομιλίες με την Ουκρανία. Η ύπαρξη αυτής της ομάδας δεν είχε γίνει γνωστή μέχρι τότε.
►Το «γεράκι» του Χέγκσεθ – Ο στρατηγός Κουρίλα που θέλει χτύπημα των ΗΠΑ στα πυρηνικά του Ιράν
Δασμοί στο εμπόριο
Ο Τραμπ έχει επίσης ανακοινώσει παύσεις και καθυστερήσεις στους κατά καιρούς δασμούς που επέβαλε στους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ από τον Απρίλιο.
Τον Απρίλιο, ανακοίνωσε 90ήμερη παύση για όλους τους στόχους δασμών, εκτός της Κίνας, με την οποία επετεύχθη συμφωνία νωρίτερα αυτόν τον μήνα. Η παύση ισχύει μέχρι τις 8 Ιουλίου.
Ωστόσο, στις 11 Ιουνίου, ο Υπουργός Οικονομικών, Σκοτ Μπέσεντ, ενημέρωσε το Κογκρέσο ότι ο Τραμπ πιθανότατα θα παρατείνει την προθεσμία και πέραν της 8ης Ιουλίου.
►Παράθυρο για διπλωματία ή τέχνασμα: Πώς «διαβάζουν» τα διεθνή ΜΜΕ τη δήλωση Τραμπ για το Ιράν
