Είναι γνωστό ότι οι διεθνείς σχέσεις δεν υπάρχουν «φιλίες». Αυτές λειτουργούν πάντοτε υπό τον κανόνα του «δούναι και λαβείν», ένας κανόνας ο οποίος όμως, στην πράξη δεν εφαρμόζεται με ενιαίο τρόπο αλλά παραλλάσει, ανάλογα με τα ισχύοντα κάθε φορά στο διεθνές στερέωμα και φυσικά ανάλογα με την ισχύ των διεθνώς δρώντων.
Στην περίπτωση των Ελληνογερμανικών σχέσεων, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι, οικονομικά και πολιτικά, η Γερμανία ανακηρύχθηκε -ήδη από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια-ο δυνατός της ζευγαριού, έστω και αν αυτό προέκυψε εξ απονομής, με μια απόφαση των συμμάχων να την μετατρέψουν από ηττημένο του πολέμου σε νικητή της ειρήνης!
Αν υποθέσει κανείς –όπου το «αν» θα πρέπει να γραφτεί με κεφαλαία και έντονα γράμματα- πως, στο ελληνογερμανικό «δούναι και λαβείν» των διεθνών σχέσεων, ο απολογισμός για τη χώρα μας δεν είναι απολύτως αρνητικός, το σίγουρο είναι πως στο επίπεδο της ηθικής και του δικαίου το πρόσημο παραμένει δυστυχώς απαράδεκτα αρνητικό.
Το εκκρεμές ζήτημα των οφειλόμενων επανορθώσεων αδυνατίζει την παντοδυναμία της μεταπολεμικής δημοκρατικής Γερμανίας, λειτουργεί και θα λειτουργεί ως ένας ανεξίτηλος λεκές στο καλοραμμένο ένδυμα του εκάστοτε καγκελαρίου καθώς, κάθε φορά που γερμανός Καγκελάριος επισκέπτεται την Ελλάδα, στα κοιμητήρια των εκατοντάδων μαρτυρικών τόπων της πατρίδας μας -επίσημα αναγνωρισμένων και μη- επικρατεί μια μεταφυσική αναταραχή!
O σοσιαλδημοκράτης ΚαγκελάριοςOlafScholz, έφτασε χθες βράδυ στη χώρα μας. Είναι η δεύτερη επίσκεψή του μέσα στο τελευταίο τρίμηνο, από την εκλογή του στη θέση αυτή, τον περασμένο Δεκέμβριο.
Την προηγούμενη φορά τον είχαμε υποδεχθεί στην «Μαρτυρική Θεσσαλονίκη», στο πλαίσιο ενός διεθνούς γεγονότος, της Συνόδου Κορυφής της Διαδικασίας για τη Συνεργασία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (SEEPC) και ήταν 10 Ιουνίου, επέτειος της Σφαγής του Διστόμου! Τώρα επισκέπτεται την Αθήνα, στο πλαίσιο διμερούς επικοινωνίας και είναι 28η Οκτωβρίου, επέτειος του ΟΧΙ της χώρας μας στη σύμμαχο της ναζιστικής Γερμανίας, Ιταλία. Η κρότος της σημειολογίας είναι, το λιγότερο, εκκωφαντικός!
Ας αφήσουμε όμως τη σημειολογία και ας εξετάσουμε λίγο την ουσία. Για τους γνωρίζοντες και όσους έχουμε παρακολουθήσει την πορεία της υπόθεσης Γερμανικές Επανορθώσεις, απ’ όταν πρωτοξεκίνησε το 1995 ουσιαστικά, είναι κοινό μυστικό, ότι πρόκειται για ένα «πολιτικό θησαυρό» που οι Έλληνες αγαπάμε και μισούμε αλλά που, τελικά, γοητεύει αφάνταστα, πολιτικό προσωπικό και ψηφοφόρους κάθε είδους και χρώματος, ειδικά μετά το 2010.
Είναι αδιαμφισβήτητο δεδομένο πως, ακόμη και αν δεν υπήρχε ούτε ένας νεκρός ή βίαια απαχθείς για καταναγκαστικά έργα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι καταστροφές που προκάλεσε η Γερμανική Κατοχή στην Ελλάδα είναι ανυπολόγιστες και οι συνέπειές τους ίσως, ακόμη, να μην έχουν εξαλειφθεί. Αναφέρουμε ενδεικτικά: 5ος χειρότερος υπερπληθωρισμός όλων των εποχών, σχεδόν ολοσχερής καταστροφή των υποδομών, δραματικές επιπτώσεις στην δημογραφική πυραμίδα και το χειρότερο όλων, ένας λαός που μπήκε ενωμένος στο πόλεμο το 1940 βρέθηκε, μετά την αποχώρηση των Γερμανών, διχασμένος σε βαθμό εμφύλιας σύγκρουσης.
Είναι όμως επίσης αδιαμφισβήτητο δυστυχώς πως, εν αντιθέσει με την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, στη χώρα μας, έχει πλέον παγιωθεί, την τελευταία 20ετία, η έλλειψη εθνικής στρατηγικής στο θέμα αυτό. Όσο δε, ένα τέτοιο έλλειμα υπάρχει θα διατηρείται χώρος για ουσιαστικό εμπαιγμό από πλευράς της Γερμανίας και για στείρα επικοινωνιακή χρήση του θέματος και αυτοσχεδιασμούς της στιγμήςστον τόπο μας, έστω και αν αυτοί είναι ειλικρινείς.
Ποιος μπορεί να ξεχάσει τη φρενίτιδα με την οποία, συζητούσε «το σύμπαν» για τις Γερμανικές Αποζημιώσεις, το πρώτο εξάμηνο του 2015; Δόθηκε κάποια σοβαρή και οργανωμένη συνέχεια στις προγραμματικές δηλώσεις του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Δικαιοσύνης της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ;
Ποιος δεν παρακολούθησε, το «event» που έλαβε χώρα στο Δίστομο το 2017, με πρωταγωνιστές τον γερμανό πρέσβη και τη Ζωή Κωνσταντοπούλου και από μηχανής θεό τον Μανώλη Γλέζο, του οποίου όμως η μετέπειτα δήλωση περί «μη ευθύνης του παιδιού για το εγκλήματα του πατέρα», μόνον ως αυτοσχεδιασμός θα μπορούσε να «δικαιολογηθεί». Επειδή ακριβώς προήλθε από έναν διαμορφωτή γνώμης σαν τον εκλιπόντα, η επιστημονική αυτή ανακρίβεια, δημιούργησε σύγχυση ανάμεσα στην ατομική ευθύνη των εγκληματιών πολέμου και στην κρατική ευθύνη που βαρύνει τη Γερμανία να επανορθώσει το κακό που διέπραξαν τα κρατικά όργανά της, στην χώρα μας, κατά την περίοδο 1941-1944 (1945 για την Κρήτη και κάποια ακόμη Ελληνικά νησιά).
Ποιος, αντίθετα δεν μπορεί να εξάρει τις προσπάθειες του νυν Υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια, να σπάσει την κυβερνητική υπόκωφη σιωπή που επικρατεί, τα τελευταία,τρία και πλέον, χρόνια!
Ας γίνει για όλους ξεκάθαρο ότι εθνική στρατηγική δεν σημαίνει απλώς υιοθέτηση ενός δόγματος εκ μέρους κάποιων μεμονομένων παραγόντων, κυβερνητικών ή και κοινωνικών ακόμη!
Εθνική στρατηγική σημαίνει καθορισμός ενός πλαισίου ευνοϊκού για την εκδίπλωση δράσεων προς ένα σκοπό. Δράσεις που δεν εκπορεύονται μόνον από την πλευρά της πολιτείας αλλά αφορούν και την ίδια την κοινωνία των πολιτών.
Δυστυχώς, στον τόπο μας έχει υιοθετηθεί το «Δόγμα της Απραξίας»!
Στο τέταρτο του αιώνα που έχει κυλήσει από την επανένωση της Γερμανίας και την αναβίωση της συζήτησης για την ευθύνη της, η μόνη περίπτωση όπου μια συγκεκριμένη στρατηγικήεκπονήθηκε, πάνω στους δύο πιο πάνω άξονες ήταν αυτή του Ανδρέα στην εκκίνηση το 1995. Αυτή, διαμορφώθηκε τότε και υλοποιήθηκε με δύο, διαδοχικές μεν αλλά άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, κινήσεις: 1) τη ρηματική διακοίνωση της 14/11/1995, με την οποία η τότε Ελληνική Κυβέρνηση έθεσε προς τη Γερμανία, το σύνολο των επανορθωτικών απαιτήσεων της Ελλάδος, χωρίς να παραλείψει το κατοχικό δάνειο και 2) την κατάθεση στις 27/11/1995 στο Πρωτοδικείο της Λειβαδιάς της αγωγής των θυμάτων του Διστόμου από τον τότε Νομάρχη Βοιωτίας Γιάννη Σταμούλη. Δυστυχώς ανάμεσα στα δύο αυτά σημαντικά γεγονότα μεσολάβησε, στις 20/11/1995, η απόσυρση του Ανδρέα Παπανδρέου από το πολιτικό προσκήνιο για λόγους υγείας.
Από τότε και μέχρι σήμερα, καμία βαρύνουσα πολιτική πράξη δεν έχει εκπορευτεί από την ελληνική πολιτεία και το «Δόγμα της Απραξίας» μας έχει πλακώσει.
Για να είμαστε ακριβείς, οφείλουμε να αναφέρουμε δύο εξαιρέσεις. Την -ευφάνταστη και συνεπή πολιτικά αλλά και άρτια νομικά- παρέμβαση της Ελλάδος στην Χάγη το 2011 και την -ελπιδοφόρα μεν αλλά ξέπνοη πια- πρωτοβουλία της σύστασης της Διακομματικής Επιτροπής της Ελληνικής Βουλής. Αντίθετα, αν κανείς αναζητήσει τις δηλώσεις των δύο τελευταίων Πρωθυπουργών μας, οι μεν αναφορές του Αλέξη Τσίπρα, ηχούν σαν κακόγουστο αστείο όταν κανείς διερευνήσει πράξεις και παραλείψεις των κυβερνήσεών του, οι δε διάφανες αναφορές του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι σαν να μην ελέχθησαν.
Στο μεταξύ και στην πράξη, το μόνο πράγμα που παραμένει αγκάθι στα πλευρά της Γερμανίας και επί 25 χρόνια παράγει αδιάπτωτα νομικά και πολιτικά αποτελέσματα είναι η υπόθεση του Διστόμου, την οποία οι Διστομίτες παρακολουθούν υπομονετικά, γνωρίζοντας ότι η τραγική τους ιστορία χρησιμοποιείται, όλα αυτά τα χρόνια, ως προεκλογική «απόχη ψήφων» και μετά ξεχνιέται στο ντουλάπι μέχρι την επόμενη φορά!
(Η Χριστίνα Ι. Σταμούλη είναι Δικηγόρος – Διαχειρίστρια του Αρχείου Ι.Ε.Σταμούλη)