Την περασμένη εβδομάδα, οι διοργανωτές του περίφημου τουρνουά τένις του Γουίμπλεντον, αποφάσισαν να αποκλείσουν τους Ρώσους και Λευκορώσους αθλητές από τη φετινή διοργάνωση. Η απόφαση αυτή δεν είναι πρωτόγνωρη. Με παρόμοιες αποφάσεις, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι Ρώσοι αποκλείστηκαν από τους Χειμερινούς Παραολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου, η Εθνική ποδοσφαίρου της Ρωσίας από το Μουντιάλ και οι ρωσικές ομάδες από τα ευρωπαϊκά κύπελλα ποδοσφαίρου.
Οι Ρώσοι, πριν το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία κουβαλούσαν στην πλάτη τους και άλλους αποκλεισμούς. Από το 2016, η ρωσική ομάδα στίβου αποκλείστηκε από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο και τα παγκόσμια πρωταθλήματα, καθώς ο Παγκόσμιος Οργανισμός για την καταπολέμηση του ντόπινγκ (WADA) υποστήριξε ότι τα δεδομένα των ελέγχων αντιντόπινγκ, που διαβίβαζαν τα εργαστήρια της Μόσχας δεν ήταν έγκυρα.
Για να μη μειωθεί η θεαματικότητα των αγώνων, λόγω της απουσίας της ρωσικής ομάδας εφευρέθηκε μία ενδιάμεση λύση, βάσει της οποίας οι Ρώσοι αθλητές θα λαμβάνουν μέρος στους αγώνες, αλλά ως ανεξάρτητοι. Έτσι, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο και στους Χειμερινούς του Πεκίνου, οι Ρώσοι αθλητές δεν αγωνίστηκαν με το εθνόσημο στη φανέλα τους, δεν γινόταν ανάκρουση του εθνικού ύμνου της Ρωσίας, όταν κέρδιζαν χρυσό μετάλλιο και δεν έβλεπαν τη σημαία της χώρας τους στον ιστό.
Εξηγήσεις και… παρεξηγήσεις
Η ιδέα ενός αθλητισμού, μακριά από την Πολιτική, την Οικονομία και την Κοινωνία, είναι ουτοπική. Ο αθλητισμός δε λειτουργεί σε συνθήκες θερμοκηπίου. Επηρεάζεται και καθορίζεται αναπόφευκτα από τις γενικότερες συνθήκες. Αυτό δεν είναι απλώς θεμιτό. Είναι αναπόφευκτο. Αν δε συνέβαινε, οι Σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες, θα διεξάγονταν, όπως στην αρχαιότητα. Το ποδόσφαιρο θα είχε μείνει στην εποχή των αγγλικών κολεγίων και το μπάσκετ θα παιζόταν μόνο στα αμερικάνικα πανεπιστήμια. Η προσαρμοστικότητα του αθλητισμού και η εξέλιξή του, ανάλογα με την εποχή, είναι και η ομορφιά του. Το γήπεδο είναι ένας μικρός καθρέφτης της εξέλιξης της κοινωνίας. Χάρη σε αυτή την ομορφιά, μπορεί ο αθλητισμός να στέλνει ακόμα και σήμερα, σε μία εποχή απόλυτης εμπορευματοποίησης, να στέλνει ηχηρά μηνύματα, υπέρ της Ειρήνης, κατά του ρατσισμού και κάθε κοινωνικής ανισότητας.
Τα ανωτέρω αποτελούν μία χρήσιμη εξήγηση, προς αποφυγή παρεξηγήσεων. Υπάρχει όμως, ένα «αλλά»…
Αυτοί που ντοπάρονται και αυτοί που δεν ντοπάρονται
Η WADA είναι ένας παγκόσμιος οργανισμός, που λειτουργεί για την καταπολέμηση του ντόπινγκ. Στο πλαίσιο των πρωτοκόλλων που έχουν θεσπιστεί, έχει δικαίωμα να προβαίνει σε αιφνιδιαστικούς ελέγχους, ανά πάσα στιγμή και όχι μόνο κατά τη διάρκεια των αγώνων και στους τόπους όπου προετοιμάζονται ή διαμένουν οι αθλητές. Γίνονται αυτοί οι έλεγχοι για τους αθλητές από όλες τις χώρες, με την ίδια σχολαστικότητα για αθλητές από συγκεκριμένες χώρες ή για συγκεκριμένους αθλητές;
Η απάντηση στο ερώτημα είναι πολύ αμφίβολη. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, τα τρία μετάλλια πήγαν σε αθλητές των Ηνωμένων Πολιτειών. Ποιος θα μπορούσε να σπάσει την αμερικάνικη παντοκρατορία στο αγώνισμα; Ο Κώστας Κεντέρης. Πλην όμως, λίγες μέρες πριν την τελετή έναρξης των Αγώνων δέχθηκε αιφνιδιαστική επίσκεψη για έλεγχο ντόπινγκ. Τυχαίο;
Στους πρόσφατους Χειμερινούς Αγώνες του Πεκίνου, στα προκριματικά του καλλιτεχνικού πατινάζ εμφανίστηκε μία 15χρονη Ρωσίδα, η ΚαμίλαΓκαλίεβα, η οποία για πρώτη φορά στην ιστορία του αθλήματος, έκανε τετραπλή περιστροφή. Λίγες ημέρες μετά, αποκλείστηκε από τους Αγώνες, επειδή βρέθηκε θετική στην ουσία τριμετασιδίνη. Η Ρωσίδα έκανε ένσταση, απέδειξε ότι πάσχει από στηθάγχη και, επομένως, νόμιμα έκανε χρήση της συγκεκριμένης ουσίας. Η ένσταση έγινε δεκτή, αλλά η Γκαλίεβα κατέρρευσε στον τελικό, λόγω του θορύβου που έγινε γύρω από το όνομά της.
Από την άλλη πλευρά: Ένα από τα μεγαλύτερα… αξιοθέατα των Ολυμπιακών Αγώνων από το 1992 και έπειτα, είναι αναμφισβήτητα η Εθνική Ομάδα μπάσκετ των ΗΠΑ. Πρόκειται για μία ομάδα, που λαμβάνει μέρος στους Αγώνες υπό ειδικές προϋποθέσεις και συνθήκες… Οι Αμερικάνοι καλαθοσφαιριστές δε διαμένουν στο Ολυμπιακό Χωριό, όπως όλοι οι άλλοι αθλητές και κυρίως δεν υποβάλλονται σε έλεγχο ντόπινγκ. Προφανώς, δε διανοείται καμία αρμόδια ομοσπονδία να αποκλείσει την «Dream Team» από τους Ολυμπιακούς Αγώνες ή το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα μπάσκετ.
Και επειδή γίνεται λόγος για ντόπινγκ… Θα ήταν πολύ πιθανό, αν ο Μαραντόνα μιλούσε λιγότερο κατά της ΦΙΦΑ, να είχε αποφύγει εκείνο τον έλεγχο ντόπινγκ, μετά το ματς με την Ελλάδα, στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1994 και να μην τελείωνε τόσο άδοξα η καριέρα του.
Υπέρ ή κατά του πολέμου…
Ο πόλεμος είναι, αναμφισβήτητα, κάτι πολύ πιο σοβαρό και πιο επώδυνο από το ντόπινγκ… Ο αθλητισμός οφείλει να πάρει θέση εναντίον του. Με ποιον τρόπο, όμως; Η ΦΙΦΑ και η ΟΥΕΦΑ είναι διεθνείς συνομοσπονδίες. Τα μέλη τους είναι οι Εθνικές Ομοσπονδίες Ποδοσφαίρου των κρατών. Λειτουργούν με σωματειακή δομή. Έχουν καταστατικό, πειθαρχικές επιτροπές και δικαιοδοτικά όργανα. Τα όργανα αυτά δικαιούνται να επιβάλλουν κυρώσεις, κάθε φορά που παραβιάζεται το καταστατικό τους. Αναρωτιέται κανείς: Η εισβολή μίας χώρας σε μία άλλη από πού και ως πού συνιστά παραβίαση του καταστατικού της ομοσπονδίας ενός αθλήματος;
Πρέπει να τονιστεί, παρ’ όλ’ αυτά, ότι ακόμα και αν strictusensu δεν υπάρχει νομικό έρεισμα, οι αποφάσεις των διεθνών συνομοσπονδιών δεν είναι ηθικά απαράδεκτες. Και αυτό γιατί, οι ομοσπονδίες κάθε χώρας, εν προκειμένω η Ρωσική Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου, είναι νομικά πρόσωπα που τελούν υπό την προστασία του Κράτους όπου ανήκουν. Επομένως, με μία ορισμένη έννοια, ο αποκλεισμός τους στρέφεται και κατά του Κράτους τους.
Πολύ καλά έκανε, επομένως η ΦΙΦΑ να αποκλείσει την Εθνική Ρωσίας από το Μουντιάλ. Επισημαίνουμε, ωστόσο ότι και άλλες χώρες έχουν εισβάλει σε ξένα κράτη, όπως οι ΗΠΑ και η Σαουδική Αραβία. Για όσους δεν το ξέρουν, οι ΗΠΑ θα αγωνιστούν κανονικά στο β’ όμιλο του επόμενου Μουντιάλ και η Σαουδική Αραβία στον τρίτο…
Ο ρατσισμός της Λέσχης του Γουίμπλεντον
Όπως και να έχει, ο αποκλεισμός των Ρώσων αθλητών από το τουρνουά τένις του Γουίμπλεντον δεν έχει καμία απολύτως βάση: ούτε νομική, ούτε ηθική. Σε όλα ανεξαιρέτως τα μεγάλα τουρνουά τένις (με εξαίρεση το CopaDavis, όπου αγωνίζονται χώρες), οι τενίστες συμμετέχουν ατομικά. Δεν έχει καμία απολύτως σημασία αν ανήκουν στις εθνικές ομοσπονδίες των χωρών τους. Αν δηλαδή, στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου ή Στίβου συμμετείχε η ρωσική ομοσπονδία του αντίστοιχου αθλήματος και επομένως οι αθλητές αποκλείονται επειδή αποκλείεται η εθνική ομάδα στην οποία συμμετέχουν, στο τένις αυτό δεν ισχύει.
Διοργανώτρια αρχή του Γουίμπλεντον είναι μία κλειστή λέσχη, που ονομάζεται: «New England Club». Αυτή αποφάσισε να αποκλείσει αθλητές, μόνο και μόνο λόγω της εθνικότητάς τους! Πρόκειται, δηλαδή, για ξεκάθαρο ρατσισμό, ο οποίος, μάλιστα, γίνεται ακόμα πιο έντονος μετά τη δήλωση του Υπουργού Αθλητισμού του Ηνωμένου Βασιλείου, Νάιτζελ Χάντλεστον: «Πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι (οι αθλητές) δεν είναι υποστηρικτές του Βλαντιμίρ Πούτιν». Άραγε, από εδώ και εμπρός οι Ρώσοι αθλητές, για να έχουν δικαίωμα συμμετοχής στους αγώνες θα πρέπει (ανάλογα με την καταγωγή τους) να φέρουν πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων;
Δύο μέτρα και δύο σταθμά
Ανεξαρτήτως της συγκυρίας του Πολέμου, τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι στον παγκόσμιο αθλητισμό υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά. Υπάρχουν αθλητές κάποιων χωρών που πληρώνουν τις κακές δημόσιες σχέσεις και τη χαμηλή επιρροή των χωρών τους στα ανώτατα όργανα των Διεθνών Ομοσπονδιών των πιο σημαντικών αθλημάτων. Ιδίως οι Ρώσοι, πληρώνουν την κακή κληρονομιά που τους άφησε η ΕΣΣΔ και σε αυτό τον τομέα. Πολλοί θα θυμούνται τις τραγικές διαιτησίες που συνάντησαν οι Εθνικές ομάδες της Σοβιετικής Ένωσης στα παγκόσμια Κύπελλα, με πιο χαρακτηριστική εκείνη του Μουντιάλ του Μεξικού το 1986.
Στους κόλπους του παγκόσμιου αθλητισμού διαπιστώνονται συστηματικά μεροληπτικές αποφάσεις, που δημιουργούν παιδιά και αποπαίδια. Κι αυτό συχνά στερεί από τον αθλητισμό, όχι μόνο την ομορφιά του, αλλά και τη μοναδική ιδιότητά του, να μεταδίδει τις αξίες που πρεσβεύει.
(Ο Κώστας Καρβουναρίδης είναι Δικηγόρος – Διεθνές Μάστερ Αθλητικού Δικαίου και Μάνατζμεντ / Διεθνές Κέντρο Αθλητικών Σπουδών – CIES –FIFA)